El Yıkama Nedir? Ellerimizi Nasıl Yıkamalıyız?|DEV REHBER

El yıkama, kişisel sağlığınızı ve dahası çevrenizdeki insanların sağlığını hastalıklardan korumak adına yapabileceğiniz en iyi eylemler arasında ilk sırada gelir. Kişisel ve toplumsal sağlığı korumak adına ellerinizi ne zaman, nasıl yıkamanız gerektiği konusunda bilinçli olmanız çok önemlidir.

Zararlı Bakteriler ve Virüsler Nasıl Yayılırlar?

Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki zararlı bakterilerin ve virüslerin dış çevre şartlarında hayatta kalma süreleri farklılık gösterir. Bakteriler kendi başlarına birer organizma oldukları için uygun sıcaklık ve ortamlarda günlerce hatta haftalarca canlı kalıp üreyebilirler. Fakat virüsler öyle değillerdir, kendi metabolizmaları olmadığı için konaklayabilecekleri canlı bir hücreye ihtiyaç duyarlar. Bu yüzden üzerinde bulundukları yüzeylerin özelliğine göre yaşama süreleri bir kaç saatle sınırlıdır. Bu bakımdan incelendiğinde virüs ve bakterilerin bulaşma yolları 3’e ayrılır:

1) Doğrudan Bulaşma

Bu durumda virüsler ya da bakteriler, insanlar veya hayvanların birbirleri ile doğrudan teması sırasında diğerine bulaşırlar. Bu tarz bulaşma, insanlar arasında sarılma, öpüşme, tokalaşma gibi eylemlerle olabileceği gibi çeşitli hayvanları sevme veya onlara temas etme gibi durumlarla da ortaya çıkabilir.

2) Dolaylı Yollardan Bulaşma

Böyle bir durumda çeşitli virüs ya da bakteriler ile enfekte olmuş insan, dokunduğu her yüzeye virüsü ya da bakteriyi bırakabilir. Bu yüzey kapı kolu, alışveriş arabası, kitap, masa, lavabo gibi her yer olabilir. Yada enfekte olmuş bir hayvan salyasını akıtarak bu yüzeyleri kirletmiş olabilir. Sağlıklı bir insan, bu yüzeylere dokunarak virüsü ya da bakteriyi ellerine, sonrasında ise ellerin ağız, burun ya da gözler ile temasıyla da bünyesine alır.

3) Hava yoluyla Bulaşma

Hasta bir kişinin öksürmesi ya da hapşırması ile virüsleri ya da bakterileri içinde barındıran tükürük damlacıkları havaya yayılır. Bu damlacıklar ortam şartlarına bağlı olarak 6 metreye kadar yayılabilir. Ve çevrede bulunan insanların ağızlarına, gözlerine ya da burunlarına girerek hastalığı bulaştırabilirler. Söz konusu partiküller havada bir kaç saat asılı kalabilirler.

Ellerimizi Ne Zaman Yıkamalıyız?

El yıkama, günlük hayatımızda en çok tekrarlamamız gereken davranışlardan biri olmalıdır. Fakat özellikle dikkat edilmesi gereken durumlarda ellerimizi yıkamayı kesinlikle atlamamalıyız.

• Evimize ya da iş yerimize geldikten hemen sonra ellerimizi yıkayarak yaşam alanımızı mikroplardan koruyabiliriz.
• Mutfağa girmeden önce ve sonra ellerimizi yıkayarak yemeklerimizin daha steril olmasını sağlayabiliriz.
• Yemeklerden önce ve yemeklerden sonra ellerimizi yıkayarak bakterilerin ve mikropların üremesine elverişli ortamları ortadan kaldırabiliriz.
• Evlerimizde hasta bulunuyorsa her ilgilenmeden sonra ellerimizi yıkayarak hastalığın bize geçmesini engelleyebiliriz.
• Herhangi bir uzvumuzda yara veya kesik oluştuysa bakımından önce ve sonra ellerimizi yıkayarak yaranın enfekte olmasını engelleyebiliriz.
• Tuvaleti kullandıktan sonra el yıkama çok önemlidir.
• Bebeklerin bez değişimi ve temizliğinden önce ve sonra el yıkama hem bebeğinizin sağlığı hem de sizin sağlığınız için önem taşır.
• Öksürdükten, hapşırdıktan ya da burun temizliğinden hemen sonra ellerinizi yıkamak vücudumuzda var olabilecek hastalıkların yayılmaması için önemlidir.
• Herhangi bir hayvana, hayvan dışkısına ya da hayvan yemine temas edilmesi halinde, herhangi bir mikrobun ellerimize bulaşma tehlikesine karşı ellerimizi yıkamalıyız.
• Evimizde ya da işyerimizde herhangi bir atık veya çöp ile temas halinde ellerin yıkanması gerekir.

El Yıkama Aşamaları Nelerdir? Ellerimizi Nasıl Yıkamalıyız?

Kültürümüzde el yıkama alışkanlığının vazgeçilmez bir yeri vardır. Dünya üzerinde bu alışkanlığın en yüksek seviyede uygulandığı toplumların başında gelmekteyiz. Fakat, yapılan araştırmalar ellerimizi doğru şekilde yıkamadığımızı göstermektedir. Bu durum hastalıkların yayılmaması için çok önemli olan bir davranışın etkinliğini kaybetmesine sebep olmaktadır. Peki etkili bir şekilde ellerimizi nasıl yıkamalıyız? El yıkama aşamaları nelerdir?

1) Ellerinizi ıslatın, musluğu kapatın ve ellerinizi sabunlayın.

Öncelikle burada önemli olan en temel noktalardan bir tanesi suyun akan su olması ve temiz olmasıdır. Çünkü durgun suda bakteriler ve mikroplar kontrolsüz bir şekilde çoğalabilirler. Yine de akan suyun bulunmadığı ortamlarda durgun su ile yapılan temizlik, ellerin hiç yıkanmamasından daha faydalıdır.

Mikropların etkisiz hale gelmesi için gereken sıcaklıklara tenimiz dayanamayacağı için el temizliği sırasında çok sıcak su kullanmak ellerimizi tahriş etmekten ve ekonomik olarak daha fazla maliyete sebep olmaktan başka hiç bir işe yaramayacaktır. Bu yüzden ellerimizi yıkarken ılık ya da soğuk su kullanmalıyız.

Ellerimizi ıslattıktan sonra musluğun kapatılması, suyun boşa akmasını engelleyerek tasarruf edilmesini sağlar. Bu sırada musluğun köpüklü şekilde bırakılması, orada yaşayan mikropların etkisiz hale gelmesini sağlayacaktır.

Ellerimiz yıkarken sabun kullanmak ellerimizin temizliği açışından sadece su kullanmaktan daha etkilidir. Çünkü sabun içerisinde bulunan aktif maddeler mikropların üreme beslenme alanlarını yok eder, ayrıca ortamın bazik özelliğini arttırarak mikropları etkisiz hale getirir. Ayrıca ellerimiz sabunluyken ellerimizi daha çok ovma ihtiyacı hissederiz bu durum mikropların derimizden arınmasına neden olur.

2) Ellerinizi köpürterek, bütün noktalara köpüğün temas etmesini sağlayarak ovun.

Ellerin köpürtülerek güzelce ovulması ya da bir fırça yardımıyla fırçalanması ellerinizdeki kir, yağ ve mikropların teninizden arındırılması için ihtiyaç duyulan sürtünme kuvvetini beraberinde getirir. Özellikle tırnak araları, ellerin üst kısımları, baş parmaklar gözden kaçan kısımlar arasında yer alır. Bu nedenle tüm el bölümleri özenle ovulmalı ve fırçalanmalıdır.

3) Ellerinizi en az 20 saniye boyunca yıkayın.

El yıkama için en uygun sürenin belirlenmesi tamamıyla ellerin hangi sebeplerle kirlendiği ile ilgilidir. Örnek vermek gerekirse tıbbi atıklarla uğraşan bir hizmetli ile yemek yemeden önce rutin olarak ellerini yıkayacak bir kimsenin el yıkama süreleri bir olmayacaktır. Bu durumda her ne sebeple olursa olsun ellerini yıkayacak birisi en az 20 saniye boyunca ellerini yıkamalıdır. Bununla birlikte yapılan çalışmalar ellerin en az 15-30 saniye arasında yıkanmasının var olan mikropları büyük bir çoğunlukla ortadan kaldırdığını göstermiştir.

4) Ellerinizi iyice durulayın ve sabundan arındırın.

Ellerin ovulması ve fırçalanması ile birlikte teninizden ayrılan yağ, kir ve mikroplar sabun köpüğü içerisinde hapsolurlar. Dolayısıyla bu köpüğünde ellerinizden arındırılması gerekir. Bu sebeple el yıkama işlemimizi akan su ile ellerimiz sabundan arınıncaya kadar durulayarak sonlandırmalıyız. Böylece ellerimiz mikroplardan arınırken sabunun ellerimizi tahriş edici etkisinden de korunabiliriz. Çeşitli kaynaklarda ellerimizi duruladıktan sonra musluğu bir kağıt havlu yardımıyla kapatmamız önerilmektedir. Fakat bu durum gereksiz bir kağıt havlu israfı ortaya çıkaracaktır. Bunun yerine ellerinizi yıkarken musluğu da köpükleyerek dezenfekte edebiliriz.

5) Ellerinizi temiz bir havlu ya da el kurulama cihazı ile kurulayın.

Islak ve nemli ortamlar her türlü bakteri ve mikrobun uzun süre yaşaması ve üremesi için çok elverişlidir. Ayrıca ıslak ve nemli ellerden mikropların başka bir yere aktarılması daha kolay olmaktadır. Bu nedenlerle yıkandıktan sonra ellerin kurulanması büyük önem arz eder. Ellerimizi kurulayacağımız havlunun temiz ve kuru olmasına dikkat etmeliyiz çünkü yukarıda bahsetmiş olduğumuz gibi nemli bir havlu mikropların ve bakterilerin üremesi ve çoğalması için çok uygun bir ortam oluşturacaktır. Böyle bir durumda temizlemiş olduğumuz ellerimiz kurulama esnasında tekrar kirlenecektir.

Su ve Sabun Yoksa El Dezenfektanı Kullanın

Ellerimizi mikroplardan arındırmanın en iyi yolu şüphesiz su ve sabun kullanarak ellerimizi yıkamamızdır. Fakat bazen su ve sabuna ulaşamadığımız durumlar meydana gelebilir. Böyle durumlarda en iyi yöntem el dezenfektanı kullanmak olabilir. Tabi el dezenfektanı hiç bir zaman su ve sabunun yerini tutmayacağı gibi dikkat etmemiz gereken en önemli nokta içeriğindeki alkol oranıdır. Çünkü el dezenfektanları içeriğindeki alkol ile mikropları etkisiz hale getirmektedir. Satın alacağımız el dezenfektanı en az %60 oranında alkol içermelidir.

Yukarıda belirttiğimiz gibi el dezenfektanları suya ve sabuna erişim olmadığı durumlarda iyi bir seçenek olabilir ancak;

• Her türlü mikrobu etkisiz hale getiremeyebilir çünkü bazı mikrop ve bakterilerin dayanıklılık dereceleri farklı olabilir.
• Eğer elleriniz aşırı derecede yağlı veya kirli ise el dezenfektanları mikropların ve bakterilerin tümüne etki etmekte yetersiz kalabilir.
• El dezenfektanları ellerinizdeki kiri ya da sağlığınıza zararlı olabilecek kimyasalları temizlemez.

El Dezenfektanları Nasıl Kullanıllır?

El dezenfektanlarının etkili olabilmesi için nasıl kullanıldığının önemi büyüktür.

• Jel ürünü avuç içinize yeteri miktarda uygulayın. Na kadar uygulayacağınız ile ilgili bilgiyi kullanım kılavuzundan edinin.
• Avucunuzdaki jeli ellerinizin tüm bölgelerine etkili bir şekilde uygulayın.
• Ellerinizdeki jel kuruyana kadar baş parmaklarınız, tırnak aralarınız da dahil olmak üzere tüm bölgelerinizi ovunuz.

Dikkat: El dezenfektanları içerisinde tüksek derecede alkol bulundurur. Bu yüzden ağız dolusu yutulduğunda alkol zehirlenmelerine sebebiyet verebilir. Bu yüzden sahip olduğunuz el dezenfektanlarını çocukların ulaşamayacağı yerlerde muhafaza ediniz.