Gebelik süresince annede ve fetüste görülen değişimler

Bir insanın oluşma, gelişme ve dünyaya gelme öyküsü varoluşun en sıradışı mucizesidir. Mikroskobik bir sıvının, küçücük bir yumurta ile buluşmasıyla başlayan bu serüven, hücrelerin çoğalması ile içten dışa gelişme ile devam eder. Ta ki dünya ile buluşma anına dek… Minicik bir noktadan, küçücük bir insan yavrusu oluşur, bir ömür sevmeye doyamayacağınız. Bir an evvel kavuşsak dersiniz, doğacağı an gelene dek. Peki bu muhteşem mucizenin anne rahmindeki büyüme serüveni ve değişimi ile annede yarattığı değişimler nelerdir? Gebeliğin 0-14, 14-28, 28-40 haftalarında annede ve bebekte gözlemlenen değişimlere göre konuyu derinlemesine ele alalım.

0-14. Haftalar_Serüven başlıyor:

Ne ilginçtir ki, sperm ile yumurta hücresi birleşerek önce ikiden bir olur; daha sonra o bir hücre çoğalarak yüzlerce hücre ile bir vücut olur. Burada sanılanın aksine yumurtanın sperm ile birleştiği an, gebelik başlamış olmaz. Gebeliğin başlama süreci yaklaşık iki haftalık bir süreçtir. Sperm ile yumurta birleştiğinde, yumurta döllenir ve döllenen yumurta, bölünmeye başlayarak, 3 günlük bir yolculuğa başlar; Fallop borusundan rahme ulaşır. Rahme ulaştığında, artık birçok hücreden oluşan bir yumurta hücresidir. Yumurta rahme ulaştıktan sonra yoluna devam eder ve döllenmeden yaklaşık 7 gün sonra rahim iç duvarına ulaşır. Döllenmeden itibaren yaklaşık iki haftalık süre sonunda rahmin içine yerleşerek embriyo adını alır.

Embriyonun oluşumunu plasentanın (bebeğin eşi) oluşması takip eder. Plesentanın görevi, anne ile bebek arasındaki bağlantılar sayesinde, annenin kanı vasıtasıyla bebeğe (fetüse) oksijen, besin ve hormon taşınmasını sağlamaktır. Yine bu süreçte bebeğin korunacağı zarlar ve göbek kordonu oluşur. Annede ve bebekte bu süreçte hızlı değişimler yaşanır.

Bu haftalar arasında Annede ve bebekte görülen değişimler:

Bu haftalarda anne adayında gebeliğin ilk belirtileri olarak nitelendirilen değişimler yaşanır:

• Anne adayı adetten kesilir. Bazı durumlarda hafif lekelenmeler şeklinde ya da normal döngüdeki gibi kanama görülebilir.
• Göğüslerde şişkinlik, ağrı, aşırı hassasiyet gelişebilir.
• Sık sık idrara çıkma isteği oluşur ve yaklaşık 10. haftaya kadar bu his devam eder.
• Bağırsak hareketlerinin yavaşlamasına bağlı olarak kabızlık sorunu görülebilir.
• Anne adayı yalnız bedensel olarak değil; duygusal olarak da aşırı hassasiyet yaşayabilir. Bu gebelikte değişen hormonlara uyum sürecine bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur.
• Yoğun bulantı ve istifra sorunu yaşamadığınız sürece, bu dönem sonunda yaklaşık olarak iki kilo almanız beklenmektedir.

Anne bunları yaşarken fetüste de hareketli bir süreç yaşanmaktadır:

• Yukarıda belirtildiği gibi, plesenta oluşur,
• Kalp oluşur, kalp atışları başlar ve izlenebilir,
• Kemikleri belirmeye başlar; kafası, kolları, bacakları, el ve ayak parmakları oluşmaya başlar.
• Sinir sistemi oluşur,
• Saçları çıkmaya başlar,
• 20 tane diş tomurcuğu belirir,
• Bebeğin gelişiminin en hızlı olduğu dönemlerdendir, bu haftaların sonunda bebek, 10 cm kadar boya ve 30 gram kadar ağırlığa sahiptir.

14-28. Haftalar_Daha sakin, daha hızlı:

14. Haftadan itibaren anne için gebeliğin nispeten daha sakin olduğu dönem başlar. Gebeliğin ikinci üç aylık dönemi başlamış olur. Bu dönem, anne adayı hormonlara ve gebeliğe uyum sağladığından ve bebek henüz fazla ağır olmadığından anne için daha rahat bir dönemdir. Annede ve bebekte yaşanan değişim bu dönemde anne için daha sakinken, bebek için yine tempoludur.

Bu haftalar arasında Annede ve bebekte görülen değişimler:

Anne adayı için bir önceki 3 aylık sürece göre daha sakin ve daha sorunsuz bir değişim sürecidir:

• Anne adayının karnı belirmeye başlar,
• Rahim, kaburgalara yaklaşmaya başlar,
• Hamilelik çizgisi denilen kahverengi bir çizgi göbek deliğinden kasıklara doğru iner.
• Çillenme görülebilir,
• Meme başı koyulaşır,
• Diş eti kanamaları olabilir. Bu yüzden gebelik süresince diş bakımı daha özenli yapılmalıdır.
• Vajinal akıntı yaşanabilir,
• Mide bulantıları büyük olasılıkla geçmiş olacağından, iştahta artış oluşur,
• Dönemin sonlarına doğru bebeğin ağırlaşmasına bağlı olarak sırt ağrıları yaşanmaya başlayabilir,
• Dönemin ortalarında bebeğin hareketleri hissedilmeye başlanabilir,
• Dönemin sonlarına doğru kramplar başlayabilir,
• Dönemin sonlarında normal şartlarda 7-8 kg almanız beklenir.

Anne adayı için nispeten sakin geçen bu süreçte, Fetüs ise gelişimine tüm hızıyla devam etmektedir:

• Kaşları ve kirpikleri bu dönemde oluşur,
• İçinde bulunduğu amniyon sıvısına karşı vücudunu koruyan “lanugo” adı verilen ve tüm vücudunu saran tüyler oluşur. Bu tüyler anne karnında doğuma yakın farkedilmeyecek kadar azalır ve doğumdan sonra dökülür,
• Cinsiyeti bu dönemin başından itibaren görünebilir. Cinsel organları cinsiyetini belli edecek kadar gelişmiştir fakat gelişmeye devam edecektir.
• Bebek ağzını açıp kapamaya ve nefes egzersizleri yapmaya başlar,
• Kaşları ve tırnakları oluşur,
• Yutkunma, hıçkırık atakları, tekme atma, uyuyup uyanma, idrarını yapma, tekme atma gibi davranışlar yapar,
• Dönem sonunda yaklaşık 35 cm kadar boya, 1000 gram kadar ağırlığa sahip olacaktır.

28-40. Haftalar_Serüvenin sonuna doğru:

Bu dönem gebelik başındaki gibi biraz daha sorunlu geçebilir. Bebeğin iyice ağırlaşması ve vücudun doğuma hazırlanması bu sürece yansıdığından, süreç yorucu ve sıkıntılıdır.

Bu haftalar arasında Annede ve bebekte görülen değişimler:

Anne adayı için zorlu bir süreç olabilir:

• Bebek iyice büyüdüğünden artık hareketleri rahatça hissedilebilir,
• Bebek büyüdüğünden annenin organlarına baskı yaparak, nefesi kontrol etmede zorlanma; bebeğin doğum kanalına yaklaşmasından ve ağırlığı ile idrar kesesine baskı yapmasından dolayı yeniden sık idrara çıkma isteği gibi sorunlar yaşanabilir.
• Leğen kemiği çevresindeki eklemler doğuma hazırlık için genişlemeye başlar, bu da hafif sızlama ve kramp hissine neden olur.
• Bebeğin ağırlığı hareket etmeyi, uzanmayı, uyumayı zorlaştırdığından anne için fazlaca yorucu bir dönem olabilir,
• Dönemin sonlarına doğru rahim ağzı incelmeye ve açılmaya başlar,
• Göğüs uçlarından kolostrum adı verilen sarı bir sıvı sızabilir,
• Belden, kasıklardan veya karından ani saplanan haberci sancılar oluşabilir. Bunlar gerçek doğum sancıları da olabilir.
• Dönemin sonunda yaklaşık 12 kg almanız beklenmektedir.

Bebek bu dönemin sonunda anne karnındaki gelişimini tamamlayacaktır;

• İçinde bulunduğu amniyon sıvısından dolayı narin cildi buruşuktur.
• Cilt rengi pembedir,
• Deri altında yağ toplanmaya başlamıştır,
• Beynin düşünme merkezi hızla gelişmektedir,
• Bebek büyüdüğü için rahimdeki alan daralacağından, dönemin sonlarına doğru bebeğin hareketleri azalacaktır.
• Lanugo denilen ince vücut tüyleri yok olmaya başlar,
• Kafa tası yumuşak ve esnek yapıdadır,
• Diğer kemikleri sertleşmiştir,
• 32. Haftadan sonra bebek rahimde dönerek baş aşağı konuma geçer,
• Dönemin sonlarına doğru bebeğin boyu ortalama 50 cm, kilosu ortalama 3-4 kg kadardır.

38-42. Haftalar arası genellikle doğum gerçekleşmiş olur. Fakat 44. Haftaya kadar süren gebelikler de mevcuttur. Yaklaşık 9 ay 1o günlük bu dönem, anne için de bebek için de uzun, yorucu, bir o kadar da heyecanlı bir süreçtir. Sürecin sonunda ise, duygu dolu bir kavuşma yaşanır.