Konusu, Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından İdeal Çocuk Kitabı Nasıl Olmalıdır?

Çocuk kitapları çocukların değerler eğitimini destekler, gelişimsel dönemlerine göre kazanım elde etmelerini sağlar. Yaş aralıklarına göre seçim yapıldığında, her yaş döneminin getirdiği kazanımlar neler ise bunların alınmasını destekler ve pekişmesini sağlar. Bir önceki yazımızda hangi yaş aralığında,hangi çocuk kitapları tercih edilmelidir konusunu incelemiştik. Bu sayede hangi gelişimsel dönemin hangi kazanımları getirdiğini görerek, o doğrultuda kitap seçimi yapmalarını desteklemiş olacağız. Bu yazıda ise ideal çocuk kitabı; konusu, dil ve anlatım özellikleri bakımından nasıl olmalıdır?’ ve ‘ideal bir çocuk kitabında olmaması gereken unsurlar nelerdir?’ sorularını ele alacağız.

İdeal Çocuk Kitabı İçerik Özellikleri Bakımından Nasıl Olmalıdır?

İdeal çocuk kitabı dediğimizde genel olarak, kitabın çocuğun yaş aralığına uygun olması, bir çocuğun okuyabileceği içeriklere sahip olması, çocuklara sakıncalı olabilecek unsurlar barındırmaması gibi özelliklere sahip olması anlaşılmalıdır. Derinlemesine ele aldığımızda görürüz ki, çocuk kitabı seçimi sadece yaş aralığı açısından değil, konusu, dil ve anlatım özellikleri bakımından da dikkat isteyen bir konudur.

1) Konusu Yönüyle İdeal Çocuk Kitabı:

• Çocuğun dikkatini çekecek ve keyifli zaman geçirmesini sağlayacak konulara sahip olmalıdır.
• Kazanım elde etmesini ve kazanımlarının pekişmesini destekleyecek konular olmalıdır.
• İyi bir çocuk kitabı çocukları kötü olana teşvik edecek konular barındırmamalıdır.
• Çocuk kitaplarında çocukları psikolojik açıdan olumsuz yönde etkileyebilecek konular bulunmamalıdır.
• İyi bir çocuk kitabının konusu günlük hayattan, günlük hayattaki kişilerden ve olaylardan seçilmelidir.
• İşlenen konular çocukların hayal gücünü güçlendirecek konular olmalıdır.
• Çocuğun olumlu değerler kazanımını desteklemelidir.
• Çocuğun ilgisini çekecek konular işlenmelidir.
• Sevginin önemini vurgulayan içeriklere sahip olmalıdır.
• Vicdani duygularını arttırıcı içerikler işlenmelidir.
• Kitabın olay örgüsü mutlaka bir ana fikir ve tema etrafında oluşturulmuş olmalıdır.

2) Anlatımı Yönüyle İdeal Çocuk Kitabı:

• Anlatım özelliklerinde ilk önce dikkat edilmesi gereken, kitabın sade bir anlatım tarzına sahip olmasıdır.
• Çocukların kolay anlayabileceği bir üslup kullanılmalıdır.
• Uzun cümleler çocuklarda süreklilik algısı tam anlamıyla gelişmediğinden, kafalarının karışmasına ve cümlenin başını kaçırmalarına sebep olacağından kullanılmamalıdır. Kısa cümleler tercih edilmelidir.
• Tasvirlere yoğun olarak yer verilmesi de çocuğun asıl konuyu kaçırmasına neden olabileceğinden, tasvirler mümkün olduğunca kullanılmamalıdır.
• Anlatım mutlaka neden sonuç ilişkisi ile kurgulanmış olmalıdır.
• Anlatım planlı bir kurgu dahilinde oluşturulmuş olmalıdır.

3) Dil Özellikleri Yönüyle İdeal Çocuk Kitabı:

• Çocuk kitaplarında dil olabildiğince sade, anlaşılır ve akıcı kullanılmalıdır.
• Çocukların diksiyon gelişimini olumsuz etkileyebileceğinden ve anlamalarını zorlaştıracağından, devrik cümleler kullanılmamalıdır.
• Söz sanatlarının, mecazların, seyrek kullanılan kelimelerin kullanılması çocukların anlamalarını zorlaştıracağından kullanılmaması gerekir.
• Günlük hayatta sık kullanılan, dil becerisini geliştirecek, telaffuzu kolay kelimeler kullanılmış olmalıdır.

İdeal Bir Çocuk Kitabında Olmaması Gereken Unsurlar Nelerdir?

• Öncelikle çocuğu kötü olana teşvik edecek konular olmamalıdır.
• Çocuğu psikolojik açıdan olumsuz etkileyecek konular olmamalıdır.
• Çocuğun karakteri üzerinde mühim bir etkiye sahip olan ahlak kurallarının katı işlendiği konular olmamalıdır.
• Çocuklar çok kolay etkilenebileceğinden hoşgörüsüz ve acımasız karakterler işlenmiş olmamalıdır.
• Dil, din, ırk, cinsiyet, kültür vb. hiçbir konuda ayrımcılığa teşvik edici unsurlar olmamalıdır.
• Çocukların tertemiz dimağlarını batıl inanışlarla etkileyecek konular olmamalıdır.
• Önyargı çok tehlikeli bir zehirdir. Çocuklarınızın, önyargılar içeren kitaplarla zehirlenmemeleri için çocuk kitaplarında bu tarz içeriklere yer verilmemelidir.

Özetle:

Kitap seçimi yaparken, kitabın hangi yaş aralığına hitap ettiğine, konusuna, dil ve anlatım özelliklerine dikkat etmek gereklidir. Unutulmamalıdır ki, Kitap ve Çocuk isimli yazıda da bahsettiğimiz gibi; çocuk kitapları çocuklar için her şeyden önce keyifli zaman geçirebilecekleri birer araç olmalıdır. Eğitici öğretici olması da tabi ki önemlidir fakat öncelik, eğlendirmesi olmalıdır. Bu sayede çocuğa her şeyden önce kitaplar sevdirilerek, kitap okuma alışkanlığı kazandırılmış olacaktır.