Sanal dünya ve çocuk

Teknoloji çağı… Gelişmeler insanın başını döndürücü nitelikte. Her alanda muhteşem bir ilerleme kaydediliyor. Şüphesiz, bu teknolojik gelişmelerin en önemlilerinden biri bilgisayar. Bilgisayar kullanımı öyle bir noktadaki; bilgiye ulaşmak, kilometrelerce uzaklıktaki insanlarla iletişime geçmek gibi özellikleri artık demode hale geldi. İnsanlar bu gelişmeleri çoktaaan aştı; daha büyük gelişmeler takip ediliyor artık. Bilgisayarlar, dizüstüler, tabletler derken, telefonlar artık birer bilgisayar haline geldi.

Elbetteki bilgisayarın sağladığı yararlar göz ardı edilemez. Bilgiye en hızlı yoldan ulaşma, iletişim, haberleşme, döküman hazırlama, bilgilerin depolanması, kolay alışveriş, tanıtım ve bilgilendirme, vs. gibi daha birçok yararı mevcut. Mesela büyük bir alışveriş yapacaksınız. Ne diyelim, ev mobilyası… X firmasına ait ürünleri çok beğendiniz, satın almayı düşünüyorsunuz. Fakat tereddütleriniz var. İnternetten firmaya dair şikayet veya olumlamaları içeren yorumlara bir tıkla erişebiliyorsunuz. Veya iki ürün arasında kararsız kaldınız; rahatlıkla özelliklerini karşılaştırabiliyorsunuz.

Bilindiği gibi elimizin altında adeta bir dünyadır bilgisayar. Amma velakin tüm bu faydalarının yanı sıra, tam tersi bir karanlık yüzü de var bu muhteşem kitle iletişim aracının. Ve bu karanlık yüzünden en çok etkilenenler maalesef çocuklar. Bahsettiğimiz gibi bilgisayar doğru kullanıldığı sürece çocuklarımız için de onlarca faydaya sahip. Ödevlerini yaparken, araştırma yaparken, döküman hazırlarken, döküman ve notlarını saklarken, güncel haber ve bilgileri takip ederken, bilgi çeşitliliği ararken hepsine oldukça kolay erişebilmesini sağlamaktadır. Fakat işte asıl önemli kırılma noktası, kararında, kontrollü ve gereklilikler doğrultusunda kullanım sağlamaktır. Aksi halde kontrolsüz bilgisayar kullanımı çocuklar için ciddi boyutlarda tehlikelere yol açabilmektedir. O halde, bilgisayar kullanımının en hassas konusu bilgisayarın çocuklar üzerindeki etkileri nelerdir? Bu konuda anne babalar neler yapabilir? Sorularıyla konuyu derinlemesine ele alalım.

Bilgisayar Kullanımının Çocuklar Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Çocuğumuz bilgisayar başında ne kadar uzun zaman geçirirse, ruhsal ve sosyal açıdan o kadar yalnızlık hissine kapılıyor. Siz onun için zaman zaman çevresinde dolaşan birer hayalden ibaret hale geliyorsunuz. Çünkü ruhsal yalnızlığı onun sizi görmesini engellemeye başlıyor. Sosyal açıdan da yine kendisini yapayalnız hissetmeye başlıyor.

Bilgisayar başında geçirdiği süre uzadıkça bilgisayar bağımlılığı daha da artıyor. Öyle ki sigara gibi, alkol, uyuşturucu gibi yoksunluğunu hissetme derecesinde bağımlı hale geliyor. Uzmanlara göre bu bağımlılık da onun aşırı gergin, umutsuz, agresif olmasına sebep oluyor.

Bilgisayar bağımlılığı çocukların (ve hatta birçok yetişkinin) giderek gerçek dünyadan kopmasına, sanal dünyaya kapılmasına neden olmaktadır. Çocuk zamanla gerçek dünyaya dair düşüncelerini ve amaçlarını kaybetmeye başlar. Amaçsızlık hissi ise sanal dünyanın tuzaklarına çok daha kolay düşmesine sebep olur.

Ayrıca çocuk bu bağımlılığının engellenmemesi için gerekli gördüğünde yalan söylemeye başlar. Ve bunu giderek alışkanlığa dönüştürür.

Beyin fonksiyonları etkileneceğinden zamanla derslerinde gerilemeler de başlar.

Ayrıca uzun saatler bilgisayar başında durmaktan aşırı yorgunluk, sosyal ortamlarda ayakta uyuklama gibi durumlar baş gösterir.

Bilgisayar başında sabit kalınlığından bir süre sonra fiziksel sorunlar yaşanmaya başlar. Görme sorunları, radyasyonun etkisi, duruş bozuklukları ve eklem rahatsızlıkları ortaya çıkar. Ayrıca zihinsel olarak da zamanla düşünme yetisinde gerileme başlar. Çocuk sağlıklı düşünemez hale gelir. Düşünme yetisinde ki gerileme, ifade bozukluklarına da etki eder. Yani çocuk düşünememe ve düşündüklerini ifade edememe noktasına gelebilir.

Ev ortamında duygusal olarak yeterince ilgi görmeyen çocuklar için bilgisayar bağımlılığı çok daha yüksek orandadır. Çocuk sanal ortamda kendine güvenini farklı teşviklerle destekleyen arkadaşlıklar edinir. Burada da karşımıza yüksek oranda çocuk pornografisi, pedofili, teşhirci gibi sapıkça tehlikeler çıkmaktadır. Üstelik oranları azımsanacak riskler değil ne yazık ki bunlar.

Bunların yanı sıra karşılarına çıkabilecek birçok içerik, çocuklar için alkol, sigara ve uyuşturucu madde kullanımına özendirici olabilmektedir. Ya da şiddet, cinsellik vb. içerikler ile karşılaşarak psikolojik açıdan büyük zararlar görebilirler.

Bir Örnekle:

Rusya’da ortaya çıkan bir sanal ortam oyununun son günlerde sıkça bahsini duyuyoruz. Oyunun adı mavi balina. Oyunun amacı verilen 50 görevi tamamlamak üzerine. Fakat öyle görevler ki bunlar, oyuncudan kendi vücuduna kesici aletle balina çizmesini, gece gönderilen korku filmini izlemesini vb. daha birçok korkunç şeyler yapmasını istiyor. Neticede oyunu oynayan kişinin giderek akıl sağlığının bozulmasına ve tehditler yoluyla giderek daha itaatkar hale gelmesine sebep oluyor. Son görevde de oyuncudan intihar etmesi isteniyor. Ve akıl dışı gelse de, 50. göreve kadar sinirleri yıpranan, düşünme yetisi bozulan ve tehditlere maruz kalan birçok çocuk ve genç 50. görevi tamamlıyor. Bu sebeple onlarca çocuk ve gencin intihar ettiği biliniyor. Rusya’da tutuklanan oyunun kurucusu ise, intihar eden cocuklar ve gençler için, “biyolojik kirlilik” tanımını yaparak, temizlik yaptığını söylüyor. Şu caniliğe, ruh halindeki bozukluğa bakar mısınız? İşte çocuklarımızın kontrolsüz ve korunmasız şekilde bilgisayar kullanımı ile bu gibi tehditlerle karşılaşması azımsanmayacak derecede yüksek bir risk.

Anne Babalar Bu Konuda Nasıl Davranmalı, Hangi Önlemleri Almalı, Neler Yapmalı?

Her şeyden önce çocuğunuza sevginizi, ilginizi dibine kadar hissettirin. Onunla konuşun, fikir alışverişinde bulunun. Onu önemsediğinizi gösterin. Bunları yapın ki duygusal boşluğa düşmesin. Bu duygusal boşluğu dolduracağı farklı arayışlara girmesin. “Bizim zamanımızda duygusal boşluk mu vardı?” Yoktu ya! Ama bizim zamanımızda kötülüğe erişmek de bu kadar kolay değildi! Bizim zamanımızda duygular açıkça ifade edilmiyordu belki ama yemekler hep birlikte, sohbet eşliğinde yeniyordu. Ben anne babamın ellerinde telefonlarıyla yemek yediklerini hatırlamıyorum mesela. 🙂 Ya da bizim bilgisayar başında atıştırdığımızı… Yani bizim zamanımız, onun zamanı, şunun zamanını bir tarafa bırakıp, çocuğumuzun zamanına odaklanmamız lazım.

Bilgisayarı neden kullanacağı, nasıl ve ne kadar kullanacağı, neden dikkat etmeniz gerektiği üzerine onunla gerçekçi bir konuşma yapın. Kendisini ne kadar önemsediğinizi ve ciddiye aldığınızı bilen çocuğunuz, onunla konuştuğunuzda sizi anlayacaktır.

Çocuğunuzun boş zamanlarını değerlendireceği uğraşları olmasını destekleyin. Hoşlandığı bir sporla İlgilenebilir, bir sanatsal aktivite ile uğraşabilir veya kitap okumayı alışkanlık haline getirebilir. Kitap ve Çocuk içeriğinde de bahsettiğimiz gibi kitap okumanın çocuklara bolca faydası var. Herhangi bir faydalı uğraş edinerek, hem boş zamanlarını keyifli aktivitelerle dolduracak hem de sayısız kazanım elde edecektir.

Çocuğunuz ile bilgisayar kullanımı konusundaki kuralları baştan belirlemelisiniz. “Bilgisayar yalnızca cuma ve pazar günleri, şu saatlerde kullanılacak” gibi. Gerekirse oynayacağı oyunları da birlikte seçin.

Bilgisayarı mümkünse çocuk odasında bulundurmamaya çalışın.

Eğer yapabilirseniz çocuk modu, yasaklı sitelere giriş engeli gibi sınırlayıcı ve girilen sitelere dair takip sağlayabileceğiniz programları kurun.

Bunlar dışında çocuğunuzun arkadaş edinebileceği ortamlara girmesini sağlayarak çocuğunuza arkadaş edinmesi konusunda yardımcı olabilirsiniz.

Sonuç Olarak:

İnternet ucu bucağı olmayan bir sanal alem… Saydıklarımız dışında karşılarına daha nice tehlike çıkabilir. Bu tarz zararlar, gerçeği yansıtmayan sansasyonel haberlerden ibaret şeyler değil ne yazık ki. Dibine kadar gerçek ve acı olaylar. O gazete manşetlerine karalanan bir çok kolay ne yazık ki gerçek. Bu yüzden uzmanların öneri ve uyarıları ışığında hazırladığımız bu içerikteki konularda hassas davranmalı, çocuğumuzun bilgisayar kullanımında kesinlikle dikkatli olmak zorundayız. Belirli kurallarımız ve sınırlamalarımız olmak zorunda. Bu konudaki hayati tehlikeleri göz ardı etmememiz gerekiyor.