Oyuncak seçiminde dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

Merhaba arkadaşlar, hadi gelin bugün bir şey yapalım! Hep birlikte çocukluğumuza dönelim… Eminim ki hepimiz zaman zaman çocukluğumuza dönmek isteriz. Bunun sebebi çocuklukta geçirdiğimiz güzel, saf, masum henüz sorumluluğumuzun olmadığı zamanlar. Biliyorum ki, oyun oynamaktan başka bir derdimiz yoktu o dönemlerde ne güzel dönemlerdi. Tabi eski zamanlarda belki de çok pahalı, kaliteli, çok seçenekli oyuncaklarımız yoktu. Oyunumuzu ve oyuncağımızı kendimiz yaratırdık. Ta ki zaman geçene ve teknoloji ilerleyene kadar. Şimdi kafalarımız oldukça karıştı. Elbette çocuklarımız için binlerce oyuncak seçeneği var. E tabi bu kadar seçenek olması da yanında birçok soru işareti getiriyor. Acaba çocuklarımızın oynadığı oyuncaklar ne derece sağlıklı veya ne derece yararlı? Hepimizin çocuklarımız, küçüklerimiz için en iyisini istediğimizi biliyorum. Oyuncak deyip geçmeyin çünkü kişiliğin oturmasını ve ilerde çocuğunuzun alacağı karakteri belirtiyor. Bu sebeple oyuncak seçiminde oldukça dikkatli olunmalıdır.

Araştıran, çocukları için her zaman en iyisi olsun isteyen ebeveynleri böyle alalım. Çünkü şimdi anlatacaklarım tam da sizler için. Çocuklar hepimizin ortak umutları; onlar iyi ki varlar!

Hadi öğrenelim.

Oyuncağın Önemi

Oyun oynamak çocukların kendi deneyimlerini yaşayarak ve keşfederek hayatı tanımalarının aracıdır. Çocuklar bunu oyuncaklarını kullanarak yaparlar ve yaşamı keşfederler. Oyuncaklar, çocukların beş duyusunu ve duygularını uyarır. Zihinsel, sosyal ve duygusal, dil, hareket gelişimlerini biçimlendiren, etkileyen ve düzenleyen, yaratıcı güç ve hayal güçlerini geliştiren her tür oyun aracıdır. Bir nesnenin adına oyuncak denmesi için hazır bir ürün olması gerekmez. Çocuğun oyun oynarken kullandığı her araç (can güvenliğini tehlikeye atmayan) oyuncaktır. Kum, toprak, su, boş kutular, tahta parçaları, kağıtlar gibi.

Çocukların oynamaktan hoşlandığı bir ev eşyası veya doğadaki her hangi bir nesne onlar için oyuncak olabilir. Fakat oyuncaklar, çocuğun gelişimini destekleyen onların hayal güçlerini geliştiren araçlar olmalıdır. Çocuklar gelişim evrelerinde farklı oyuncaklara ihtiyaç duyarlar. Veya aynı oyuncakların bazılarını farklı gelişim dönemlerinde değiştirerek kullanabilirler. Evde bulunan çeşitli nesneler bile çocukların hayal güçleri sayesinde farklı şekillere girebilir. Örneğin; Bir çorabı kukla, tencere kapağını direksiyon, oklavayı at, büyük boş bir kutuyu ev, süpürgeyi uçak olarak görebilir. Evde kullanmadığınız eşyalarınız ile çocuklarınızla birlikte harika oyuncaklar tasarlayabilirsiniz. Kullanacağınız materyallerin öncelikle çocuğunuz için uygun hale getirilmesi gerekir. Oyuncak yapımı için kullanılacak malzemenin çocuğun güvenliğini veya sağlığını tehlikeye atmayacak şekilde düzenlenmesi ve temizlenmesi gerekir. Çocukların yeteneklerini ortaya çıkartacak oyuncaklar bir eğitim dönemi olarak görülmeli ve oyuncak seçiminde öncelikle buna dikkat edilmelidir. Yaş ve cinsiyetlere göre değişiklik gösteren oyuncakların çocukların gelişiminde ciddi yararlar sağladığı bilinmektedir.

Oyuncakların Genel Özellikleri

Oyun ve oyuncaklar cinsiyet ve yaşa göre farklılıklar gösterebilmektedir. Bebekler, şekil ses ve renge karşı ilgilidir. Bu sebeple ilk aylarda oyuncak seçiminde; oyuncakların bebeğin dokunsal, görsel ve işitsel duyularını geliştirecek özellikte olmalarına dikkat edilmesi gerekir.

Oyuncaklar, 0-18 ayda kırılmayan, yıkanabilir, küçük parçalar içermeyen, boyası çıkmayan, emniyetli vb.. donanımlarda seçilmelidir. Daha sonraki aylarda bebeğiniz çevreyle daha fazla iletişime gireceğinden, merak ve keşfetme duyguları ağırlık gösterecektir. Lego ve büyük parçalı yapbozlar 18.aydan sonra uygundur. Çocuklar bu dönemde yürüme beceresini kazandıklarından dolayı çekerek yürüyebilecekleri kamyon, araba oyuncakları tercih edilebilir. Bu oyuncaklar çocukların çevrede gördüğü araçları taklit etmelerini de sağlar.

Yumuşak bebekler, keskin köşeleri olmayan ve küçük parçalar içermeyen hayvan figürleri ve toplar, bu dönemde çocukların severek oynadıkları oyuncaklardır. Ebeveynlerin gözlemi doğrultusunda kum ve su ile oynamalarının hiç bir zararı yoktur. Kum ve su ile oynamak dokunma duyularını, özgüvenlerini ve dikkat becerilerini geliştirir. Anne babalar oyuncak özellikleri ile ilgili çocuklarının gelişim, yaş, cinsiyet, beceri ve ilgilerini göz ardı etmemelidir. Gelişim özellikleri dikkate alınmadığı durumlarda oyuncak seçimleri hiçbir yarar sağlamayacağı gibi olumsuz sonuçlar da doğurabilir.

Oyuncak Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Oyuncak seçiminde anne babalar kendi istek ve beğenileri yerine, çocuklarının istek ve gereksinimlerine uygun oyuncakları tercih etmelidir.
• Oyuncaklar dayanıklı ve sağlam olmalıdır.
• Oyuncakların seçimi yaparken gelişim dönemine göre önce basit, sonra karmaşık oyuncaklar tercih edilmelidir.
• Oyuncakların pahasının bütçe dahilinde pahasının olmasının bir önemi yoktur. Önemli olan oyuncağın çocuğa uygunluğu ve niteliğidir.
• Özellikle küçük yaştaki çocuklar için yutulma riski olan ve küçük parçalara kolay ayrılan oyuncaklar tercih edilmemelidir.
• Oyuncakların birden çok gelişim alanını destekleyici özellikte olması gerekmektedir.
• Oyuncak seçiminde oyuncakların fonksiyonel olmasına özen gösterilmelidir.
• Sadece öğretme amaçlı değil hem eğitsel hem de eğlenceli olmaları gerekir.
• Problem çözmeyi sağlayan, merak uyandırıcı oyuncaklar tercih edilmelidir.
• Çocuklar için tehlike yaratabilecek oyuncaklar (paslanma riski bulunan, sivri, delici, kesici, boyası çıkabilen vb.) oyuncaklar tercih edilmemelidir.
• Oyuncak seçiminde, seçilecek oyuncağın kolay temizlenebilir olmasına dikkat edilmelidir.
• Canlı, parlak renklere sahip ve estetik açıdan çocuğun dikkatini çekebilecek nitelikte oyuncaklar tercih edilmesi gerekir.
• Oyuncak çocuğun yaşına uygun seçilmelidir.

Oyuncak Güvenliği

• Dolgu oyuncaklar yıkanabilir özellikte olmalıdır.
• Oyuncaklara yapışık etiketler, fiyat etiketlerinin plastik bağları vb.. kesilmeli ve atılmalıdır.
• Oyuncak; üzerinde yer alan uyarılar, güvenlik mesajları, yaş etiketi dikkate alınarak satın alınmalı ve uyarılar mutlaka okunmalıdır.
• Bozulan ya da kırılan parçalar tamir edilmeli, eğer tamir edilemiyorsa en kısa zamanda atılmalıdır.
• boyalı oyuncaklarda kullanılan boyanın kurşunsuz boya olmasına dikkat edilmelidir.
• Kokulu oyuncaklar alerjiye sebep olabilecek esanslar içermemelidir.
• Pille çalışan oyuncaklarda, içindeki kimyasalın akmayacağı kaliteli piller tercih edilmelidir.
• Oyuncağın pil koyma alanı mutlaka vidalı emniyetle kapatılmalıdır.
• Oyuncaklar, çocukların işitme fonksiyonlarına zarar verecek ses ve gürültüde olmamalıdır.
• Üç tekerlekli bisiklet seçilirken, bisikletin çocuğu taşıyabilecek ağırlıkta olmasına, devrilmemesine, dengede durmasına dikkat edilmelidir. Ayrıca kask, dizlik gibi güvenlik ekipmanları ile birlikte satın alınmalı ve yetişkin kontrolünde kullanılmalıdır.
• Oyuncaklar yanıcı bir maddeden; kıvılcım sıçraması vb. durumlarda alev almayan bir malzemeden üretilmiş olmalıdır.
• Oyuncak ambalajı boğulma riski içermemelidir.
• İpli oyuncaklarda; bağcık, kordon, kemer, sicim gibi malzemelerin kullanımına mutlaka dikkat edilmelidir. Mümkünse bu tip parçalar alınmamalıdır.
• Elektrikli oyuncaklar risk taşıdığından dolayı yetişkin kontrolünde kullanılmalıdır.

Gelişim Alanlarına Göre Oyuncak Seçimi

Duyu ve Algısal Motor Gelişim

Küçük ve kolay yönetilebilen,

• Oyun hamuru,
• Sıkılabilen oyuncaklar,
• Farklı renklerde dolgu oyuncaklar,
• Küçük çocukların dokunma ve kavrama becerilerini destekleyen oyuncaklar,
• El kaslarını destekleyen oyuncaklar,
• Günlük olay kartları,
• Tef,
• Zil,
• Marakas,
• Resimli oyun panosu

gibi oyuncaklar duyu ve algısal motor gelişimini destekler.

Motor Gelişim

• Renkli farklı boyutlarda toplar,
• Küpler,
• Basit bloklar,
• Büyük tahta çivilerle geçme oyuncaklar,
• Kumaştan yapılmış salıncaklar,
• Pastel boyalar,
• Tahta çekiç,
• Çakma panolar,
• Yumuşak tebeşir,
• Kağıtlar,
• Farklı boyutlarda arabalar,
• Boya kalemleri,
• Kalın fırçalar,

Bu gruba girer ve motor gelişimini destekler.

Bilişsel Gelişim

• Eşleştirme ve yapboz kartları,
• Zıt kavramlar gibi kavram kartları,
• Hafıza kartları,
• Resimli lottolar,
• Yapbozlar,
• Bloklar,
• Legolar,
• Domino taşları,
• Küpler,
• Mesleklere yönelik oyuncaklar,
• Kurallı oynanan oyun kartları

Bu gruba girer ve bilişsel gelişimi destekler.

Sosyal Gelişim

• Evcilik oyuncakları,
• Dramatik oyuncaklar,
• Davul ve zil gibi müzik aletleri ve mesleklere yönelik oyuncaklar

Bu gruba girer ve sosyal gelişimi destekler.

Dil Gelişimi

• Basit şiir içeren kasetler,
• Kuklalar,
• Çocuklara okumak için masal kitapları,
• Okul ve sanatla ilgili öykü kitapları,
• Şiir ve ninni kasetleri,
• Fabllar

Bu gruba girer ve dil gelişimini destekler.

Öz Bakım Gelişimi

• Elbiseler,
• Öz bakım küpleri,
• Öz bakım kitapları,
• Bedenle ilgili materyaller,
• Giysilerle ilgili kartlar

Bu gruba girer ve öz bakım gelişimini destekler.