Deterjanların zararları nelerdir?

Misler gibi kokan giysiler, pırıl pırıl parlayan bulaşıklar, ışıl ışıl evler… Hepimizin sevdiği şeylerdir. Bu uğurda da çeşit çeşit temizleyici, daha doğrusu kimyasal kullanırız. Evimiz tertemizdir, çamaşırlarımız haftalarca misler gibi kokar, bulaşıklarımız pırıl pırıl parlar. Fakat evimizi kimyasallarla temizlediğimiz, giysilerimizden gelen mis kokuları soluduğumuz, pırıl pırıl parlayan kap kacağımızdan yemek yediğimiz her an, kendimizi yavaaaş yavaş zehirlediğimizi biliyor muyuz? Bu konuda biraz konuşalım. Deterjanların zararları hakkında hepimiz üç aşağı beş yukarı fikir sahibiyiz aslında. Fakat yine de ısrarla kullanmaya devam ediyoruz. Yoksa deterjanların zararları ile ilgili yeterli bilgiye sahip değil miyiz? Peki deterjanların zararları hakkında detaylı bilgi sahibi olsak, deterjanları yine de kullanır mıyız? Deterjanların zararları nelerdir? Deterjanlar insan sağlığını nasıl etkiler?

Deterjanların zararları nelerdir?

Birçok kimyasalı bünyesinde barındıran deterjanların zararları konusu, şüphe götürmez bir konudur. Onlarca kimyasal içeren deterjanlar, bir çok zararı beraberinde getirir. İnsan vücudu zararlı kimyasallara karşı savunmasızdır. Daha doğru bir tabirle insan vücudunun kimyası ile deterjanlarda kullanılan kimyasallar uyumsuzdur. Bu sebeple de deterjanların insan vücudu üzerinde tahrip edici birçok etkisi bulunmaktadır. Deterjanlarda bulunan çeşitli gazlar (etil alkol, eter, metil, klor, metan, aniyonik asitler, ozon vs..) solunum yoluyla vücuda girip içten dışa çeşitli tahribatlar yaratırken; giysilerde ve bulaşıklardaki deterjan kalıntıları ya da doğrudan deterjanlarla temas ile cilde geçen kimyasallar cilt dokusundan sızarak dıştan içe çeşitli tahribatlar yaratmaktadır.

Beyin fonksiyonları:

İnsan, yaşamını sürdürebilmek için temiz oksijene ihtiyaç duyar. Havadan aldığımız oksijen bütün vücudumuzu dolaşır. Deterjanların zararları en çok bu yolla etki eder. Kimyasal kokulardan; deterjan kokuları, parfüm kokuları vs.. gaz halinde bulunduğundan, oksijenle birlikte bu gazları da soluruz. Solunum yolu ile vücudumuza giren bu gazlar, vücuttaki tahribat görevlerine saniyeler içinde başlayarak birçok organımızı zehirler. Bu organlar içinde en çok zarar gören şüphesiz, vücuda giren oksijen miktarının en fazlasını kullanan, beyindir.

Beyin hücreleri, solunum yoluyla alınan bu kimyasal gazlar sebebiyle zarar görmektedir. Zarar gören beyin hücreleri işlevlerini giderek kaybeder ve düşünme, konuşma, planlama, algılama vb.. birçok alanda zihinsel problemler oluşur. Deterjanlarla fazla haşır neşir olan kişilerde; konuşma bozuklukları, kelimeleri unutma veya anlamlarını değiştirme, söyleneni algılamada güçlük çekme, odaklanma sorunu, uyumsuzluk yaşama, kısmi süreli hafıza kaybı vb.. zihinsel fonksiyon bozuklukları görüldüğü, konuyla ilgili birçok araştırmanın sonuçları arasında yer almaktadır.

Akciğer hastalıkları:

Deterjanların zararları arasında akciğerlere verdiği zararlar da ilk sıralarda yer alır. Soluduğumuz hava ile vücudumuza giren kimyasalların tüm vücudumuzu dolaştığını belirtmiştik. Deterjanların zararları akciğerlerle ilgili birçok hastalığa kaynaklık etmekle birlikte, akciğerlerde ölümcül derecede tahribat yaratmaktadır. Solunum sorunları, astım, nefes darlığı, akciğer kanseri vb… gibi birçok akciğer hastalığı solunum yoluyla alınan kimyasallara bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.

Diğer iç organ hasarları:

Deterjanların zararları tüm vücudu dolaşmaya devam ediyor. Akciğerlerin dışında birçok iç organ, kimyasallardan etkileniyor. Böbrekler, Dalak, Karaciğer, Pankreas vs.. birçok organ; deterjanların zararları sonucu, kanser türleri başta olmak üzere birçok hastalığa yatkınlık gösteriyor. İç organların bu kimyasallardan aldığı zararların telafisi de çok daha güçtür.

Alerjik rahatsızlıklar:

Deterjanların zararları içinde en belirgin etki alerjik yönde görülmektedir. Deterjanla doğrudan temasta; ciltte görülen yanma, kabarma, kızarma, kaşıntı, tahriş vb.. alerjik reaksiyonlar deterjanların bu yöndeki zararları arasındadır. Ayrıca öksürük, tıkanma, nefes darlığı gibi reaksiyonlar, yine deterjanların zararları içinde alerjik bulgulara işaret edebilecek durumlardır. Bunun yanında baş ağrıları, migren, sinüzit vb.. rahatsızlıklar da deterjanların zararları ile tetiklenebilen hastalıklar arasındadır. Alerjik astım, alerjik rinit vb.. birçok ciddi alerjik hastalığa da yine deterjanların zararları kaynaklık etmektedir. Öyle ki; kimyasalla temas cildi nasıl tahriş ediyor ve cilde nasıl zarar veriyorsa, solunum ile vücuda girdiğinde de vücudu içten içe o şekilde tahriş ve tahrip etmektedir.

Merkezi sinir sistemi:

Deterjanların içeriğinde bulunan birçok kimyasal (özellikle kresol) vücuda verdiği zararların yanında merkezi sinir sistemi üzerinde de etkili olmaktadır. Bu da uzmanlara göre çocuklarda hiperaktivite ve asabiyet; yetişkinlerde depresyon, anksiyete bozukluğu, endişeli hal, asabiyet, çabuk sinirlenme, kişilik bozukluğu, huzursuzluk hali vb.. ruhsal sorunlara sebep olabiliyor.

Gözler:

Gözler için de zararları bir hayli fazladır. Yoğun temizleyici kullanılan kapalı alanlarda gözlerde yanma ve kaşıntı hissi, bu kimyasalların gözlere verdiği zararın göstergeleridir. Bu etkiler görme bozukluklarına ve hatta körlüğe varabilecek kadar tehlikeli boyutlardadır. Çift görme, yanma, sulanma ya da fazlasıyla kuruma, görme kaybı, kısmi görme kaybı, kısmi süreli görme kaybı vb.. birçok göz ve görme sorunu yaşanabilecek ciddi problemlerdir.

Dolaşım sistemi:

Deterjanların zararları arasında kan ve dolaşım sistemi üzerindeki olumsuz etkileri de bulunmaktadır. Kandaki pH dengesinde ani ve şiddetli düzensizliklere; bunun neticesinde de organ hasarlarına neden olur. Ayrıca kalp ritminde ani düzensizlikler ile tansiyonun ani şekilde düşmesi ya da hipertansiyon, baygınlık, baş dönmesi, baş ağrısı, bulantı, kusma gibi durumlara sebep olur.

Kulak, burun, boğaz:

Kulaklarda, burun ve boğazda şişlik, kaşıntı, tahriş, yanma vb.. durumların meydana gelmesine sebep olur. Ayrıca deterjanların zararları sebebiyle yoğun deterjana maruz kalındığında öksürük krizleri, tıkanma, nefes alıp vermede zorlanma, yutkunmada güçlük, sık hapşırma, kulaklarda çınlama, kulaklara şiddetli ağrılar ve zonklama, baş ağrıları gibi durumların yaşanma riski yüksektir.

Cilt:

Deterjanların zararları ile ilgili, kullanım uyarıları bölümlerinde bile sözü edilen ciddi risklerden biri de; deterjanların, önlemsiz temas halinde cilt hasarına sebep olmasıdır. Öyle ki kimi deterjanlarda bu risk daha da artar. Bu deterjanlar temas anında ciltte ciddi yanıklara sebep olur. Bunlar dışında da kullandığınız birçok deterjan kısa vadede olmasa da, uzun vadede ciltte ciddi sorunlara sebep olabiliyor. Cilt dokusunda bozulma, kurdeşen, ciltte renk değişimi, isilik, egzama, cilt kanseri vs.. bu risklerden yalnızca birkaçı.

Kanser türleri:

Deterjanların zararları dendiğinde hiçbirimiz bu derece önemli bir sonuç beklemiyoruz belki; fakat, deterjanların zararları neticesinde yaşanabilecek en ciddi sonuçlardan biri maalesef, kanser. Birçok kanser türü, deterjanların kimyasal içeriklerinin etkisi ile tetikleniyor. Giysilerde kalan deterjan kalıntıları, gün boyu giysi cildimize temas ettikçe kimyasalların vücudumuza ulaşmasına sebep oluyor. Bunun yanı sıra bulaşıklarda kalan deterjan artıkları, biz yiyip içerken kimyasalları da tüketmemize neden oluyor. Ya da bir kimyasal temizleyici kullanırken, havaya karışan kimyasal zerreciklerini solunum yoluyla içimize çekiyoruz. Deterjanların zararları bizi bu yollarla yavaş yavaş zehirleyerek kanser türlerine yakalanma riskimizi arttırıyor. Uzmanlara göre; Meme kanseri, Lenf kanseri, Cilt kanseri, Prostat kanseri, Rahim kanseri gibi ciddi kanser türleri, deterjanların zararları neticesinde en sık karşılaşılan kanser türleridir.

Deterjanların çevreye zararları:

Deterjanların zararları bizler kadar çevremiz için de vahim durumlar yaratıyor. Kimyasal atıkların birçok kuş türüne zarar verdiği, deniz sularını kirleterek deniz canlılarının yok olmasına sebep olduğu, kimyasal atıklara maruz kalan toprakların verimini kaybettiği vs.. bilinen gerçeklerdir. Bu kimyasal deterjanlar kullanıldığı müddetçe bizim yanımızda doğa da bundan zarar görmeye devam edecek. İnsanoğlunun huyudur; kendinden başka canlıları pek düşünmez. Fakat bunun ucu da bir gün kendisine dokunacaktır; farkında değildir. Kullandığımız kimyasallar, parfümler, deterjanlar ile diğer canlıların, havanın, suyun, toprağın da kanser olmasına sebep oluyoruz; unutmasak keşke!

Sonuç olarak:

Deterjanların zararları, üreticilerinin bile kabul ettiği ve kullanma talimatı ile onayladığı ciddi riskler taşıyor. Bunun için deterjan kullanımında olabildiğince dikkatli olmak gerekir. Bunun için de:

• Deterjan kullanımını olabildiğince sınırlandırmak,
• Kullanacağımız zaman alabileceğimiz tüm önlemleri almak,
• Bulaşık ve çamaşırlarda ekstra durulama yapmak,
• Kimyasal deterjanlar yerine olabildiğince alternatif üretmek, gibi önlemler alınabilir.

Peki, Deterjana alternatif neler yapılabilir?

• Kimyasal içeriği yoğun deterjanlar yerine doğal içerikli temizleyiciler tercih edebilirsiniz.
• Yumuşatıcı kullanmak yerine; aktarlardan edinebileceğiniz doğal bitki esanslarını giysilerinize püskürtebilir, giysi dolabınıza yerleştirebilir, ütü masanıza püskürterek ütü sırasında giysilerinizin hoş kokmasını sağlayabilirsiniz.
• Bulaşık makinenize parlaklık verici ve koku giderici ürünler yerine; parlatıcı gözüne sirke koyun. Bir keseye koyacağınız limon tuzunu asın(tek kullanımlık miktarda). Bir limonun yarısını makinenin herhangi bir rafına koyun. Bulaşıklarınızın yumurta dahi kokmayacağını garanti ederim.
• Eski tip sabun tozu, sabun vb.. temizleyiciler kullanabilirsiniz.
• Genel temizlikte de portakal sirkesi (kendiniz yapabilirsiniz), elma sirkesi ve sabun tozu kullanabilirsiniz.
• Makinenizin deterjan gözüne deterjanın yanında sirke koyabilirsiniz (Hayır, çamaşırlar sirke kokmuyor).

Bir zamanlar delice çamaşır suyu kullanan biri olarak bir gün bu yazıyı yazacağım aklımın ucundan geçmezdi. Her temizlik sonrası haftalarca geçmeyen boğaz gıcıklanması ve öksürük krizleri neticesinde deterjanların zararları gerçeğini nihayet kabullendim. Bir süredir alternatif yöntemleri deniyorum. Size yazdıklarım benim öğrenip uygulayarak memnun kaldıklarımdır. Çamaşır deterjanı olarak da; içeriği doğal, yerli bir çamaşır deterjanı kullanıyorum. Temizliği de gayet güzel.

Sağlık mühim şey. Sağlıklı günler dilerim.